Een dame poseert met zichtbaar genoegen voor een barokke poort in de Västerlånggatan nr. 68 in Stockholm. Ze postte deze foto in 2005 op het net. In het onderschrift getuigt ze van haar culinaire cultuur: ze verklapt ons dat achter die poort zich het Kristina Restaurang verbergt. En daar kan je smullen van de beste meatballs van Stockholm. Wat de charmante dame zeer waarschijnlijk niet wist, is dat deze monumentale barokke poort zeer waarschijnlijk in de 17de eeuw toegang bood tot de Franse ambassade in Zweden. Evenmin zal ze hebben bevroed dat op 11 februari 1650 achter deze poort zich een gebeurtenis voltrok die ronduit mag bestempeld worden als een ramp voor het Europese geestesleven. In die dagen werd Zweden geregeerd door Christina I, dochter van de grote veldheer Gustav II-Adolf Wasa. Zij was een buitengewoon merkwaardige vrouw en een van de meest omstreden Europese persoonlijkheden van haar tijd. Nog altijd is niet met zekerheid geweten of ze nu een koningin of een koning was of iets tussen beide…(1) Belezen diplomaat Het ruime gebouw in Gamla Stan, de Oude Stad, maakte met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid deel uit van de ambtswoning van Pierre Chanut (1661-1662), Frans ambassadeur van Louis XIV in Zweden. Het werd tot voor kort deels in beslag genomen door het Glenfiddich Warehouse, een Schotse Whiskytempel, ter ere van de bekende Single Malt.(2) Die zaak kwam in handen van de concurrentie: sedert 2012 wordt er Ardbeg gedegusteerd, met mogelijkheid om een hap te eten. De tempel heet sedertdien Ardbeg Embassy.(3) Van Warehouse naar Embassy. De zaakvoerders van Ardbeg bewijzen daarmee, dat ze heel wat meer historisch bewustzijn hebben dan hun voorgangers. Pierre Chanut, was een Frans diplomaat, meertalig en erg belezen. Sedert 1644 was hij bevriend met een man die in vele boekjes nog geboekstaafd staat als ‘de vader van de moderniteit’ : Chanut was een vriend van René Descartes. De gezant had, met instemming van Descartes, bij Christina de lof gezongen van de filosoof. Hoge bescherming, zal René gedacht hebben, kan nuttig zijn. Christina was intelligent, leergierig en dynamisch en ze wilde dolgraag privéles krijgen van Descartes. Ze correspondeerde met hem en, ja hoor, uiteindelijk ontvangt de filosoof een formele uitnodiging om naar Stockholm te komen. Descartes was doof aan beide oren. Naar Stockolm reizen? Geen sprake van! Weet wel : in de 17de eeuw was afreizen naar Zweden een hele onderneming en niet zonder lijfsgevaar. In de 17de eeuw maakte Europa bovendien een kleine ijstijd door: de winters waren bijzonder streng en dan denken aan Zweden, een land van bittere koude, sneeuw en ijs…? Studeren in bed Komt daar nog bovenop, dat René kouwelijk was en al van kindsbeen af geen stevige gezondheid genoot. Om hem te ontzien kreeg hij van de paters Jezuïeten in het Collège van la Flèche een gunstig internaatsregime: een individuele chambrette. Daar mocht hij lekker uitslapen en leerde hij studeren in bed, een gewoonte die hij niet meer kwijtspeelde. Maar Christina laat niet af. Chanut, op doorreis naar Frankrijk, maakt een ommetje langs Egmond bij Alkmaar waar Descartes woonde. Pierre vertelt hem over die fantastische madame die Christina wel is, haar intelligentie, haar leergierigheid… René kraakt, aanvaardt en pakt in september 1649 zijn koffers. Ce que femme veut… De energieke Christina begint haar werkdagen wel erg vroeg. Ze convoceert Descartes om vijf uur ‘s morgens om met fris hoofd aan de filosofielessen te beginnen. Descartes, die een kamer betrekt in de woning van Chanut, rijdt in de zware winter van 1649-1650 op een ontiegelijk uur met de koets van zijn vriend naar het paleis. Dat bevindt zich gelukkig slechts op enkele honderden meter van zijn verblijf. Doe dat een man aan, die heel zijn leven kon slapen tot hij wakker werd en gewoon was een groot deel van de dag werkend in zijn bed door te brengen! Besmet Dan slaat het lot toe. Pierre Chanut wordt ziek: een longontsteking krijgt hem te pakken. Zijn vriend Descartes, die voor geneeskunde veel belangstelling had en mogelijk in zijn studietijd in Poitiers ook wat geneeskunde studeerde, verzorgt hem in het pand met de barokke poort. Chanut overwint koorts en ziekte, maar vriend René krijgt het ook te pakken. Waarschijnlijk werd hij door Chanut besmet. Christina stuurt haar lijfarts. Het mocht niet baten… Op 11 januari 1650, vier uur in de morgen, sterft in de ambstwoning van Pierre Chanut, Ambassadeur van Koning Lodewijk XIV van Frankrijk bij hare majesteit Christina I van Zweden, René Descartes, de meest beroemde filosoof van zijn tijd, in de leeftijd van 54 jaar.(4) ____ (1) Christina I (1626-1689), koningin van Zweden, was de dochter van Gustav-Adolf, een van de hoofdrolspelers in de Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Hij sneuvelde in 1632 in de slag bij Lützen, zuidwest van Leipzig. Christina was nog geen zes jaar toen ze in 1632 de troon besteeg, bijgestaan door een regentschapsraad. In 1654 deed ze troonsafstand: in die tijd van keizers en koningen, een ongehoorde en ongeziene daad die alom opschudding verwekte. In het zelfde jaar bekeerde de voormalige Lutherse vorstin zich tot het Rooms-katholicisme. Haar hofschilder David Beck (1621-1656) borstelde van haar een mooi statieportret. Haar mannelijke gelaatstrekken zijn evident. Het portret is te bewonderen in het Nationalmuseum van Zweden (Stockholm). (2) Russell Shorto, De botten van Descartes, de strijd tussen geloof en rede, Amsterdam, 2008. Zoals vermeld in die publicatie had het Glenfiddich Warehouse er toen nog zijn tenten opgeslagen (blz.21). (3) Ardbeg is een rokerige Single Malt van het Isle of Islay. In 1997 werd de distilleerderij overgenomen door Glenmorangie. (4) Jaren later, in juni 1667, wordt Descartes stoffelijk overschot gerepatrieerd naar zijn vaderland en bijgezet in de Sint-Geneviève-du-Mont-kerk te Parijs. Daar wachten zijn botten op verdere avonturen, spannend beschreven door Shorto in bovenvermelde publicatie. Na Descartes’ overlijden deed het gerucht de ronde dat de filosoof zou zijn vergiftigd... Comments are closed.
|
AuteurWilly Schuermans (...) uitgaande van den gezonden stelregel, dat men zich niet boven SPINOZA verheven moet achten voor en aleer men hem begrepen heeft. Willem Meijer (1903) SKL (Spinoza kring Lier)
Platform voor de studie en de verspreiding van het gedachtegoed van Benedictus Spinoza (1632-1677) Doorzoek de hele blog alfabetisch op titels en persoonsnamen.
Categorieën
Alles
Foutje ontdekt in een blogbericht? Meld het op
[email protected] Mijn andere sites! |