|
Een jaar na de dood van Spinoza in 1677 publiceerden zijn vrienden zijn zogenaamde Nagelate Schriften (Opera posthuma) met daarin verschillende teksten, waaronder ook de integrale tekst van de Ethica. De Staten van Holland en West-Friesland waren er echter als de kippen bij om het verhandelen, verkopen, drukken en vertalen van dit werk te verhinderen vanwege het godslasterlijk karakter. Dat gebeurde bij middel van het Placaet van 25 juni 1678. Hieronder vindt u de oorspronkelijke tekst in 17e-eeuw Nederlands en daarnaast de vertaling in modern Nederlands.
|
|
De Staten van Hollandt ende West-Vriesland Allen den geenen die desen sullen sien ofte hooren lesen, salut. Doen te weten, Dat tot Onse kennisse gekomen is dat seecker Boeck gheintituleert B.D.S. Opera Posthuma, ende dat wij bevonden hebben, dat het voorschreve Boeck behelst seer veele prophane, blaspheme ende atheistische stellingen, daer door niet alleen den eenvoudigen Leser van de eenige ende waerachtige wegh der Saligheydt soude konnen werden afgeleydt, maer oock de Leere van de Menschwerdinghe ende Opstandinge Christi ende sulks verscheyde seer essentiele Articulen van het Algemeyne Christelycke geloof werden gelabefacteert, ende voorts bij den Autheur wegh genomen ende gevilipendeert, de authoriteyt van de Miraculen, daer mede Godt Almachtigh syne Mogentheydt ende Goddelijcke kracht tot versterckinghe van het Christelijck geloof heeft willen betuygen, trachtende den Leser in te scherpen dat de waerheyd van de Goddelijcke revelatie door de wijsheydt van de Leere selfs ende niet door Miraculen (die hy de name geeft van ignorantie en een Fonteyn van malitie) moet werden bevestight ende dat men het gheloove ende het oordeel over de Miraculen moet suspenderen, so wanneer men deselve door natuyrlycke oorsaecken niet kan ontdecken, presupponerende, dat de Menschen in de kennisse van de natuyr niet diep ghenoegh konnende indringhen, daarom alleen sommighe gheschiede saecken haer als Miraculen scheenen voor te koomen, ende dat den Autheur, om alle voorschreve heterodoxe en Goddeloose stellingen staende te houden, sich bedient heeft van veele ende verscheyde redenkavelingen, directelyck aenloopende tegens den uytgedruckten Text van de Heilighe Schriftuyr ende tegen de leere der Saligheyd sulcks ende soodanigh de selve in de publijcque Kercke werdt beleden, Ende dat Wy het drucken, verkoopen ende het dissemineren van het voorschreve Boeck met de hooghste indignatie gevoelende ende ressenterende, midts dien goed gevonden hebben, het selve Boeck te verklaren, soo als Wij het selve verklaren by desen, voor prophaan, atheistisch ende blasphemant, vervolgens het verhandelen, verkoopen, drucken ende oversetten van het selve boeck, mitsgaeders van het translaet van dien, op de hooghste straffe ende indignatie wel scherpelijck verbiedende, om soo het voorschreve Tractaet in dese Landen door alle weghen ende middelen te supprimeren ende de eenvoudige ingezetenen alle occasie wech te nemen, om door de lecture van al sulcke Goddeloose stellinge niet verleydt ofte van het rechtsinnige geloof afgetrocken te worden. Ende op dat niemandt hier van ignorantie en kome te pretenderen, soo bevelen Wy dat deze alomme gepubliceert ende geaffigeert sal werden, daer het behoort ende in gelijcke saeken te geschieden ghebruyckelyk is. Gedaen in den Hage onder het kleyne Zegel van den Lande den vijf-entwintichste Junij sestienhonderd acht en seventigh ter Ordonnantie van de Staten SIMON VAN BEAUMONT |
De Staten van Holland en West-Friesland groeten iedereen die dit zal zien of horen voorlezen. Wij maken bekend dat wij in kennis zijn gesteld van een boek met de titel B.D.S Opera Posthuma. Wij hebben vastgesteld dat het genoemde boek vele profane, godslasterlijke en atheïstische stellingen bevat, waardoor niet alleen de eenvoudige lezer van de enige en ware weg naar de zaligheid kan wordt afgeleid, maar ook de leer van de menswording en de wederopstanding van Christus wordt ondermijnd en zo verscheidene, zeer essentiële artikels van het Algemeen Christelijk geloof. De auteur ontneemt en verguist de autoriteit van de mirakels, waarmee God Almachtig, Zijn Macht en Goddelijke kracht heeft willen tonen ter versterking van het Christelijk geloof. Hij probeert de lezer te overtuigen, dat de waarheid van de goddelijke openbaring door de wijsheid van de leer zelf en niet door mirakels (die hij onwetendheid noemt en bron van kwaad) moet worden bevestigd. En dat men het geloof en het oordelen over mirakels moet opgeven, als men ervan de natuurlijke oorzaken niet kan achterhalen, stellende dat de kennis van de natuur door de mens nog niet ver genoeg is gevorderd, en dat alleen daarom sommige gebeurtenissen een mirakel lijken. Om al deze vermelde heterodoxe en goddeloze stellingen te onderbouwen, heeft de auteur zich bediend van vele en verscheidene redeneringen die rechtstreeks indruisen tegen de uitdrukkelijke tekst van de Heilige Schriftuur en tegen de leer van de zaligheid, zoals die in de openbare kerk wordt beleden. Omdat wij het drukken, verkopen en verspreiden van het genoemde boek gevoelen met de grootste verontwaardiging en afkeuring, hebben wij daarom besloten, dit boek te verklaren, zoals wij het in dit plakkaat eveneens verklaren, als profaan, atheïstisch en godslasterlijk. Dat wij verder het verhandelen, verkopen, drukken en vertalen van het genoemde boek alsmede de vertaling ervan, met de hoogste straf en verontwaardiging, ten strengste verbieden, met de bedoeling om op deze wijze het voornoemde traktaat in dit land op alle manieren en met alle middelen te verhinderen, om zo de eenvoudige ingezetenen elke gelegenheid te ontnemen om door de lectuur van dergelijke goddeloze stellingen te worden verleid of van de ware weg afgeleid. En opdat niemand hierover onwetendheid zou inroepen, bevelen wij, dat dit plakkaat overal gepubliceerd en geafficheerd zal worden, zoals het hoort en in dergelijke zaken gebruikelijk is. Gedaan in den Haag en bekleed met het Kleine Zegel van het Land, de vijfentwintigste juni zestienhonderd acht en zeventig ter ordonnantie van de Staten SIMON VAN BEAUMONT © vert. W. Schuermans |
