Spinoza’s eerste geschrift, de PP annex de CM, werden onder zijn naam gepubliceerd met correcte opgave van uitgever en plaats van uitgave. Dat waagde hij al niet meer voor zijn tweede publicatie: het Theologisch-politiek traktaat dat in 1670 in Amsterdam werd gepubliceerd. Dat werk vermeldt geen auteur, een fictieve uitgever en al even fictieve plaats van uitgave. Er verschenen in 1672 en in 1673 nog enkele edities die o.a. gepubliceerd werden onder het mom van medische literatuur.
​
Het boek was in belangrijke mate ook gericht tegen de onverdraagzame calvinistische predikanten. Hun antwoord liet niet lang op zich wachten. Op 16 april 1671 werd een rekwest ingediend bij het hoogste Hollandse gerechtshof in den Haag, het Hof van Holland, om tot een landelijk verbod te komen. Na enkele jaren gepalaver en over en weer geschrijf vaardigde Het Hof van Holland uiteindelijk een dergelijk verbod uit in juli 1674.
Samen met het TTP werden ook enkele andere ‘gevaarlijke’ boeken door het placaet getroffen (o.a. een Nederlandse vertaling van Hobbes’ Leviathan’).
Excerpt uit het verbod van 1674
Na de inhoud te hebben onderzocht, bevonden wij, dat niet alleen deze boeken de leer van de ware christelijk hervormde religie ondermijnen, maar dat ze ook overvloeien van blasfemie tegen God en zijn attributen en zijn te vereren drievuldigheid, tegen de goddelijkheid van Jezus Christus en zijn ware zending, tegen de fundamentele dogma’s van het ware christelijk geloof en ook tegen de autoriteit van de Heilige Schrift, met de bedoeling dit alles in diskrediet te brengen en om twijfel te zaaien in zwakke en onstabiele geesten. Dit alles druist direct in tegen de resoluties en edicten die bij herhaling tegen hen werden uitgevaardigd in deze gewesten.
 
Daarom, teneinde te beletten… dat dit schadelijk gif zich verspreidt en te voorkomen dat iemand erdoor zou worden misleid, hebben we geoordeeld dat het onze plicht is om te veroordelen en te verkondigen dat voornoemde boeken blasfemisch zijn en schadelijk voor de ziel, vol ongegronde en gevaarlijke meningen en een aanslag op de ware religie en de ware eredienst.
 
Overeenkomstig verbieden wij hierbij iedereen en gelijk wie te drukken, verspreiden of verkopen, bij opbod of anderszins, deze of gelijksoortige boeken op straffe van wat is vastgesteld door de edicten van deze gewesten, meer bepaald door het edict van 19 september 1653.
 
We voegen er verder aan toe dat iedereen die het aanbelangt zich hieraan houde en dat dit gehoord en aangekondigd waar het gehoord is in dezelfde taal.
​
(© hert. W. Schuermans)