Spinozakring Lier
  • Home
    • Spinozakenners van vroeger
    • Spinozakenners van nu >
      • Klevertjes
    • English contributions
  • Leven
    • Europa in de 17de eeuw
    • Amsterdam >
      • Jodenvervolging in Spanje en Portugal
      • De Latijnse school >
        • Frans van den Enden - Biografie
      • Spinoza's talenknobbel
      • Kruispunt van Oost en West
    • Baruch de outcast >
      • Tekst van de ban
      • Vonnis van 1674
      • Placaet van 1678
    • Rijnsburg
    • 's Gravenhage
    • Spinoza's vrienden
    • De dood van Spinoza
    • Vroege biografen >
      • Jarig Jelles >
        • Voorreden Jarig Jelles
      • Jean-Maximilien Lucas >
        • Lucas' biografie van Spinoza
      • Johannes Colerus >
        • Colerus' biografie van Spinoza
      • Pierre Bayle >
        • Bayles biografie van Spinoza 1820
        • Bayles biografie vertaling 1697
  • Geschriften
    • TIE
    • KV >
      • KV I.1
      • KV I.2
    • PPCM
    • TTP >
      • TTP_350jaar
    • TP >
      • TP 01
      • TP 02
      • TP 03
      • TP 04
      • TP 05
      • TP 06
      • TP 07
      • TP 08
      • TP 09
      • TP 10
      • TP 11
    • E >
      • E Stellingen deel 1
      • E Stellingen deel 2
      • E Stellingen deel 3
      • E Stellingen deel 4
      • E Stellingen deel 5
      • Lezend in de Ethica - Overzicht >
        • God of materie?
        • Spinoza’s filosofie dient het leven
        • Ethica I, aanhangsel
    • EP
    • NS - Voorreeden >
      • NS_VR01
      • NS_VR02
      • NS_VR03
      • NS_VR04
      • NS_VR05
      • NS_VR06
      • NS_VR07
      • NS_VR08
      • NS_VR09
      • NS_VR10
      • NS_VR11
      • NS_VR12
      • NS_VR13
      • NS_VR14
      • NS_VR15
      • NS_VR16
      • NS_VR17
      • NS_VR18
      • NS_VR19
      • NS_VR20
      • NS_VR21
      • NS_VR22
      • NS_VR23
      • NS_VR24
      • NS_VR25
      • NS_VR26
      • NS_VR27
      • NS_VR28
      • NS_VR29
      • NS_VR30
      • NS_VR31
      • NS_VR32
      • NS_VR33
      • NS_VR34
      • NS_VR35
      • NS_VR36
      • NS_VR37
      • NS_VR38
      • NS_VR39
      • NS_VR40
      • NS_VR41
      • NS_VR42
      • NS_VR43
  • Filosofie
    • Aan de lezer
    • Filosofische vooronderstellingen
    • Ethica
    • Ordine geometrico demonstrata
    • Metafysica
  • Blog
    • Blogindex
  • Lezen
    • Bibliografie en links
    • De interlineaire Spinoza >
      • ILS_TIE
      • ILS-E
      • ILS-CGLH
  • Bibliofilie
  • Kalender/Contact

Nagelate schriften - Voorreeden
bladzijde 2 (zijn)

Foto
<< pagina 1
Foto

​… vorsen, heeft hij zich op de wijsbegeerte toegelegd. Toen hij echter, noch van zijn leermeesters, noch van de schrijvers van deze wetenschap voldoening kreeg en hij aangedreven werd door een brandende begeerte om te weten, besloot hij zelf uit te zoeken wat hij daarvan kon terechtbrengen. De geschriften van de vermaarde heer Renaat Descartes, die hij in die tijd onder zijn ogen kreeg, zijn hem daarbij zeer dienstig geweest. Hij ontdeed zich vervolgens van alle wereldse beslommeringen en bekommernissen, die gewoonlijk alleen maar hinderlijk zijn bij het zoeken naar de waarheid. Hij trok weg uit zijn geboortestad Amsterdam, om minder door zijn vrienden gestoord te worden bij zijn bespiegelingen. Hij woonde achtereenvolgens, eerst in Rijnsburg, dan in Voorburg en ten slotte in ’s Gravenhage, waar hij in 1677 op de eenentwintigste februari, vierenveertig jaar oud, overleden is aan een longziekte. Naast zijn gewone bezigheden in de wetenschappen had hij zich ook bekwaamd in de optica, het slijpen van lenzen voor microscopen en verrekijkers. Daar had hij een grote ervaring in opgebouwd, en hij zou het daarin nog veel verder gebracht hebben, ware het niet dat de dood hem had weggerukt. Hoewel hij zich – zogezegd – uit de wereld had teruggetrokken, toch heeft hij door zijn …
Foto
pagina 3 >>

§ 2 Toelichting

(…) noch van zijn Meesters, noch van de Schrijvers dezer wetenschappen (…): een echo van de uitlatingen van Descartes, die in zijn Discours de la Méthode zijn leraren van het Collège van la Flèche en het curriculum dat er onderwezen wordt, hekelt. (Ch. Adam, P. Tannery, Oeuvres de Descartes, VI, blz. 5 e.v.).

(...) en van een brandende begeerte tot weten aangedreven, (...): deze zinsnede getuigt over de studie-ijver van Spinoza en zijn kennisdrang. Zoals uit zijn verdere leven blijkt, kan die begeerte worden begrepen als het rationeel willen verstaan van natuur, mens en maatschappij. Vertaald in termen van zijn eigen leer kan hier worden gesteld dat Spinoza’s ‘geest-conatus’ bijzonder sterk ontwikkeld was.

(…) de Geschriften van de vermaarde Heer, Renatus Deskartes, de welken in die tijt hem voorquamen, (…): René Descartes (1596-1650). Deze Franse (rooms-katholieke) filosoof bracht het grootste deel van zijn leven in de Republiek door en schreef er zijn belangrijkste werken. Hij had in dienst van die nieuwe staat wapens gedragen en bewonderde de koopmansrepubliek waarvan de steile opgang zich onder zijn ogen voltrok. Meest van al apprecieerde hij daar de grotere meningsvrijheid en de aldaar ruim verspreide drukpers. Spinoza maakte als student bij Frans van den Enden kennis met een aantal werken van Descartes (ook Cartesius genoemd).

(…) werreltsche beslommeringen en bekommernissen (…): deze passus kan begrepen worden als een verwijzing naar de vrijgezellenstaat van Spinoza. In de grieks-romeinse Oudheid leefde de idee dat een filosoof, letterlijk, minnaar van wijsheid, het best ongehuwd bleef om ongestoord te kunnen studeren en nadenken over ’s werelds geheimen. Naar het voorbeeld van Christus legt de rooms-katholieke kerk haar priesters het celibaat op zodat ze ongestoord hun spirituele roeping kunnen involgen. Filosoof Spinoza bleef ook ongehuwd. Of de motieven die Jelles daarvoor aanhaalt de enige zijn, mag worden betwijfeld...

(...) om te minder in zijn bespiegelingen, door zijn gemene vrienden, gesteurt te worden (...): het is begrijpelijk, dat Spinoza na zijn banning uit de Amsterdams-joodse gemeenschap, ‘verre van zijn bekenden,’ in afzondering en rust wilde leven. Deze passage doet alweer denken aan Descartes. In de biografie die Adrien Baillet in 1691 over hem schreef (La vie de Monsieur Descartes, zie mijn blog van 15/7/2013), staat een gelijkaardig verhaal te lezen. Descartes ontvluchtte op een gegeven moment het drukke Parijs. Daar werd hij immers, zo luidt het, té veel gestoord en door vrienden van zijn werk gehouden. Dit type van vermelding is vast niet vrij van retorische inslag en resoneert bovendien goed met een regel uit de levensfilosofie van Epicurus: ’leef verborgen!’

(…) zijn geboortestad Amsterdam verlaten (…): Jelles koppelt Spinoza’s vertrek uit Amsterdam aan diens verlangen om ongestoord verder te kunnen studeren. Maar dit is niet de volledige waarheid: Jelles veegt met gemak de geschiedenis van de ban en de gevolgen t.a.v. Spinoza onder het tapijt. Er worden geen bijzonderheden gegeven over de echte redenen waarom Spinoza Amsterdam verlaat. Alsof er wat te verbergen was.

( …) aan zekere ziekte, de Tering genoemt (…): ‘tering’ is in het Nederlands van de 17de eeuw te begrijpen als ‘een ernstige longaandoening’.

(…) Gezichtkunde (…): d.i. optica. Deze tak van de fysica kende in de 16de en in de 17de eeuw een grote opbloei met geleerden als Galilei, Descartes, Newton e.a..
​

(...) het slijpen van Vergrootglazen en Verrekijkers (...): het slijpen van lenzen nam in de 17de eeuw een grote ontwikkeling dankzij de vooruitgang van de optica. Het was in die tijd een topberoep dat niet alleen grote manuele vaardigheid vereiste, maar ook gedegen kennis van de optica. De kwaliteit van Spinoza’s slijpwerk was bekend en mocht ook lof ontvangen van wis- en sterrenkundige Christiaan Huyghens (1629-1695), die zijn lenzen gebruikte. 

Foto
<< pagina 1
Foto
Titelpagina
Foto
pagina 3 >>

Aangestuurd door Maak uw eigen unieke website met aanpasbare sjablonen.
  • Home
    • Spinozakenners van vroeger
    • Spinozakenners van nu >
      • Klevertjes
    • English contributions
  • Leven
    • Europa in de 17de eeuw
    • Amsterdam >
      • Jodenvervolging in Spanje en Portugal
      • De Latijnse school >
        • Frans van den Enden - Biografie
      • Spinoza's talenknobbel
      • Kruispunt van Oost en West
    • Baruch de outcast >
      • Tekst van de ban
      • Vonnis van 1674
      • Placaet van 1678
    • Rijnsburg
    • 's Gravenhage
    • Spinoza's vrienden
    • De dood van Spinoza
    • Vroege biografen >
      • Jarig Jelles >
        • Voorreden Jarig Jelles
      • Jean-Maximilien Lucas >
        • Lucas' biografie van Spinoza
      • Johannes Colerus >
        • Colerus' biografie van Spinoza
      • Pierre Bayle >
        • Bayles biografie van Spinoza 1820
        • Bayles biografie vertaling 1697
  • Geschriften
    • TIE
    • KV >
      • KV I.1
      • KV I.2
    • PPCM
    • TTP >
      • TTP_350jaar
    • TP >
      • TP 01
      • TP 02
      • TP 03
      • TP 04
      • TP 05
      • TP 06
      • TP 07
      • TP 08
      • TP 09
      • TP 10
      • TP 11
    • E >
      • E Stellingen deel 1
      • E Stellingen deel 2
      • E Stellingen deel 3
      • E Stellingen deel 4
      • E Stellingen deel 5
      • Lezend in de Ethica - Overzicht >
        • God of materie?
        • Spinoza’s filosofie dient het leven
        • Ethica I, aanhangsel
    • EP
    • NS - Voorreeden >
      • NS_VR01
      • NS_VR02
      • NS_VR03
      • NS_VR04
      • NS_VR05
      • NS_VR06
      • NS_VR07
      • NS_VR08
      • NS_VR09
      • NS_VR10
      • NS_VR11
      • NS_VR12
      • NS_VR13
      • NS_VR14
      • NS_VR15
      • NS_VR16
      • NS_VR17
      • NS_VR18
      • NS_VR19
      • NS_VR20
      • NS_VR21
      • NS_VR22
      • NS_VR23
      • NS_VR24
      • NS_VR25
      • NS_VR26
      • NS_VR27
      • NS_VR28
      • NS_VR29
      • NS_VR30
      • NS_VR31
      • NS_VR32
      • NS_VR33
      • NS_VR34
      • NS_VR35
      • NS_VR36
      • NS_VR37
      • NS_VR38
      • NS_VR39
      • NS_VR40
      • NS_VR41
      • NS_VR42
      • NS_VR43
  • Filosofie
    • Aan de lezer
    • Filosofische vooronderstellingen
    • Ethica
    • Ordine geometrico demonstrata
    • Metafysica
  • Blog
    • Blogindex
  • Lezen
    • Bibliografie en links
    • De interlineaire Spinoza >
      • ILS_TIE
      • ILS-E
      • ILS-CGLH
  • Bibliofilie
  • Kalender/Contact