Spinozakring Lier
  • Home
    • Spinozakenners van vroeger
    • Spinozakenners van nu
    • English contributions
  • Leven
    • Europa in de 17de eeuw
    • Amsterdam >
      • Jodenvervolging in Spanje en Portugal
      • De Latijnse school >
        • Frans van den Enden - Biografie
      • Spinoza's talenknobbel
      • Kruispunt van Oost en West
    • Baruch de outcast >
      • Tekst van de ban
      • Vonnis van 1674
      • Placaet van 1678
    • Rijnsburg
    • 's Gravenhage
    • Spinoza's vrienden
    • De dood van Spinoza
    • Vroege biografen >
      • Jarig Jelles >
        • Voorreden Jarig Jelles
      • Jean-Maximilien Lucas >
        • Lucas' biografie van Spinoza
      • Johannes Colerus >
        • Colerus' biografie van Spinoza
      • Pierre Bayle >
        • Bayles biografie van Spinoza 1820
        • Bayles biografie vertaling 1697
  • Geschriften
    • TIE
    • KV >
      • KV I.1
      • KV I.2
    • PPCM
    • TTP >
      • TTP_350jaar
    • TP >
      • TP 01
      • TP 02
      • TP 03
      • TP 04
      • TP 05
      • TP 06
      • TP 07
      • TP 08
      • TP 09
      • TP 10
      • TP 11
    • E >
      • De korte Ethica >
        • Korte Ethica I
        • Korte Ethica II
        • Korte Ethica III
        • Korte Ethica IV
        • Korte Ethica V
      • Ethica in 259 stellingen >
        • E Stellingen deel 1
        • E Stellingen deel 2
        • E Stellingen deel 3
        • E Stellingen deel 4
        • E Stellingen deel 5
      • Lezend in de Ethica - Overzicht >
        • God of materie?
        • Spinoza’s filosofie dient het leven
        • Ethica I, aanhangsel
      • Ethica handgeleid >
        • E_hgl_1
        • E_hgl_2
        • E_hgl_3
        • E_hgl_4
        • E_hgl_5
        • E_hgl_leestips
    • EP
    • NS - Voorreeden >
      • NS_VR01
      • NS_VR02
      • NS_VR03
      • NS_VR04
      • NS_VR05
      • NS_VR06
      • NS_VR07
      • NS_VR08
      • NS_VR09
      • NS_VR10
      • NS_VR11
      • NS_VR12
      • NS_VR13
      • NS_VR14
      • NS_VR15
      • NS_VR16
      • NS_VR17
      • NS_VR18
      • NS_VR19
      • NS_VR20
      • NS_VR21
      • NS_VR22
      • NS_VR23
      • NS_VR24
      • NS_VR25
      • NS_VR26
      • NS_VR27
      • NS_VR28
      • NS_VR29
      • NS_VR30
      • NS_VR31
      • NS_VR32
      • NS_VR33
      • NS_VR34
      • NS_VR35
      • NS_VR36
      • NS_VR37
      • NS_VR38
      • NS_VR39
      • NS_VR40
      • NS_VR41
      • NS_VR42
      • NS_VR43
  • Filosofie
    • Aan de lezer
    • Filosofische vooronderstellingen
    • Ethica
    • Ordine geometrico demonstrata
    • Metafysica
  • Blog
    • Blogindex
  • Lezen
    • Bibliografie en links
    • De interlineaire Spinoza >
      • ILS_TIE
      • ILS-E
      • ILS-CGLH
  • Bibliofilie
  • Kalender/Contact

​Spinoza's blog

Berg en Dal, praatprogramma... met dalletjes...

27/10/2014

 
FotoGerard Bodifée
Berg en Dal is een praatprogramma op Klara (1). In het radioseizoen gaat het elke zondag om 10 uur op antenne. Radioman Pat Donnez gaat op ‘levenswandel’ met een min of meer bekende Vlaming of Nederlander. Eerst mogen die bekennen of ze in een dal zitten of op een berg. Op het einde van de wandeling vraagt de gastheer naar het devies van de gast. Om het gesprek op dreef te houden lezen de genodigden ook enkele teksten voor die voor hen een bijzondere betekenis hebben. Meestal zit er een interessante heer en soms een dame voor de micro. Die zorgen dan, zeg maar, voor een programmaberg. Programmadalen zijn er natuurlijk ook: af en toe zit er eens een mindere voor de microfoon of worden onjuiste dingen gezegd of gemeenplaatsen verkocht voor wijsheid. Het programma verdient dus in meer dan één opzicht zijn naam.

Op zondag 14 september j.l. werd Gerard Bodifée opgevoerd. Een astrofysicus, publicist, filosoof… en een overtuigd katholiek. Hij timmert al jaren aan de weg om aan te tonen dat geloof en wetenschap best met elkaar overweg kunnen. Een man dus die erg gewaardeerd wordt in het (allengs wat minder) Rijke Roomse Vlaamse Leven.
Een van de teksten die Bodifée ‘door elkaar hebben geschud’ is er een van Spinoza. Pat introduceert vlug even Spinoza: ’filosoof, wiskundige, politiek denker, lenzenslijper ook vooral was hij (sic)… je kunt het toch een beetje vergelijken met wat Bodifée wel allemaal niet is.’ …ho, ho !

Mirakels
Bodifee prijst dan Spinoza de filosofische hemel in als ‘een van de mooiste denkers uit de menselijke geschiedenis’. Niet dat hij het in alles met hem eens is, maar dat hoeft niet echt een probleem te zijn: ‘Je moet het niet altijd met elkaar eens zijn, om elkaar te kunnen bewonderen’, voegt hij er zalvend aan toe. Dan gaat het gesprek toch bergaf, het dal in. Pats vraag over Spinoza’s opvattingen over mirakels wordt door Bodifée handig ontweken… dat had wel even spannend kunnen worden! In de loop van de babbel wordt Spinoza’s rationalisme beklemtoond maar worden Spinoza’s rede en verstand op één hoopje gegooid. Maar dat de intuïtie voor Spinoza de hoogste kensoort is, blijft onvermeld. Op Spinoza’s rationalisme kan dus wel wat worden afgedongen…
Bodifée leest vervolgens met sonore stem enkele zinnetjes voor uit Spinoza’s ‘Korte verhandeling’ (KV), een onvoltooid jeugdgeschrift van ca. 1660. In de hertaling van Jan Knol klinken de voorgelezen regels zo: ‘Hieruit volgt ontegenzeggelijk dat wie zijn verstand gebruikt aan geen verdriet ten prooi kan vallen. Hoe zou hij? Hij vindt rust in dat goed dat alle goed omvat, en waarin alle volheid van blijdschap en vreugde is.’ (2) (*).
Pat, met gespeelde verbazing over Spinoza’s tekst: … ’wat hier staat vind ik schokkend!’ … ‘als je je droef voelt (dan is het) dat je je verstand niet goed gebruikt’ … ‘ dat is het wat er staat?’ Bodifée beaamt dat en ‘spagateert’ vervolgens: Spinoza’s verstand vindt hij wel ‘mooi omdat het verstand de weg is naar de kennis van het goede of het goddelijke ‘. Dat past in zijn christelijk kraam. Maar dat verdriet van Spinoza, daar kan Bodifée dan weer niet mee leven. Spinoza stelt, beweert hij : ‘Het is omdat je het niet goed begrijpt dat je verdriet hebt’ en hij meent dat het‘waarachtig des mensen is om op sommige momenten het ongeluk te moeten kennen’ … Die bewering is wat té kort door de bocht en trapt bovendien op zijn zere teen, want pijn, lijden en verdriet is des christen mensen.

​Des mensen
De voorgelezen regels maken deel uit van het hoofdstukje ‘Blijdschap en verdriet’. Dat is een sleutelconcept van Spinoza’s affectenleer. Jammer dat de voorgelezen regeltjes niet daarmee in verband werden gebracht. Jammer ook, dat niet werd gezegd dat Spinoza’s filosofie in wezen een (wat lang en moeilijk uitgevallen) recept is om gelukkiger door het leven te gaan, o.a. door het vermijden van dalen-van-verdriet. Spinoza ontkent het bestaan en de macht van het verdriet niet. Hij beweert ook niet dat het begrijpen verdriet en lijden uitsluit. Maar de ratio, aangewend zoals Spinoza het in zijn leer aangeeft, kan wel helpen om dat verdriet, dat des mensen is, te verzachten.
Twee zinnetjes citeren uit een paragraaf die er zes telt, die niet in de context van de geselecteerde tekst plaatsen, en die dan bovendien ook niet situeren in het kader van de leer is niet bevorderlijk voor een goed begrip van Spinoza.
De lenzen van de telescoop van de ‘astronoom-filosoof’ waren bewaasd en zeker niet geslepen door Spinoza.
_____
(1) Klara is een Vlaamse cultuurzender met een marktaandeel van ca. 2,5 %.
(2) Spinoza, Korte verhandeling over God, de mens en zijn geluk, Amsterdam, 2011, blz.125. Hertaald door jan Knol.
 (*) o.c., blz. 124, noot 384 bij het woord verstand: ‘Het verstand (…) ziet dat alle dingen, zowel die welke ons bevallen als ook die welke ons niet bevallen, uit de noodzaak van de goddelijke Natuur volgen,en dus niet anders kunnen zijn dan ze zijn.’



    Foto

    Auteur

    Willy Schuermans
    Spinoza, und kein Ende...?

    (...) uitgaande van den gezonden stelregel, dat men zich niet boven SPINOZA verheven moet achten voor en aleer men hem begrepen heeft.
    Willem Meijer (1903)

    ​SKL (Spinoza kring Lier)
    Platform voor de studie en de verspreiding van het gedachtegoed van Benedictus Spinoza (1632-1677)

    Blogindex
    Doorzoek de hele blog alfabetisch op titels en persoonsnamen.

    Categorieën

    Alles
    Bento's Koekjes
    English
    Essays
    Filosofen Vandaag
    In De Marge
    Recensies
    René Descartes
    Spinozana
    Spinoza's Filosofie
    Te Gast


    Foutje ontdekt in een blogbericht? Meld het op
    spinozakring.lier@hotmail.com

    Archieven

    Maart 2022
    Juli 2021
    Mei 2021
    April 2021
    Maart 2021
    Februari 2021
    December 2020
    November 2020
    Augustus 2020
    Juli 2020
    Mei 2020
    Januari 2020
    Oktober 2019
    Juni 2019
    December 2018
    November 2018
    September 2018
    Juli 2018
    Juni 2018
    April 2018
    Februari 2018
    Augustus 2017
    Juli 2017
    April 2017
    Februari 2017
    Januari 2017
    December 2016
    November 2016
    Augustus 2016
    Juli 2016
    Juni 2016
    Mei 2016
    April 2016
    Maart 2016
    November 2015
    Augustus 2015
    Juli 2015
    April 2015
    Maart 2015
    Februari 2015
    Januari 2015
    December 2014
    November 2014
    Oktober 2014
    Augustus 2014
    Juli 2014
    Juni 2014
    Mei 2014
    April 2014
    Februari 2014
    Januari 2014
    December 2013
    November 2013
    Oktober 2013
    Juli 2013
    Juni 2013
    Mei 2013
    Maart 2013
    Februari 2013


    Mijn andere sites!

    Mijn dichters:
    ​een poëtisch geheugenpaleis

Aangestuurd door Maak uw eigen unieke website met aanpasbare sjablonen.
  • Home
    • Spinozakenners van vroeger
    • Spinozakenners van nu
    • English contributions
  • Leven
    • Europa in de 17de eeuw
    • Amsterdam >
      • Jodenvervolging in Spanje en Portugal
      • De Latijnse school >
        • Frans van den Enden - Biografie
      • Spinoza's talenknobbel
      • Kruispunt van Oost en West
    • Baruch de outcast >
      • Tekst van de ban
      • Vonnis van 1674
      • Placaet van 1678
    • Rijnsburg
    • 's Gravenhage
    • Spinoza's vrienden
    • De dood van Spinoza
    • Vroege biografen >
      • Jarig Jelles >
        • Voorreden Jarig Jelles
      • Jean-Maximilien Lucas >
        • Lucas' biografie van Spinoza
      • Johannes Colerus >
        • Colerus' biografie van Spinoza
      • Pierre Bayle >
        • Bayles biografie van Spinoza 1820
        • Bayles biografie vertaling 1697
  • Geschriften
    • TIE
    • KV >
      • KV I.1
      • KV I.2
    • PPCM
    • TTP >
      • TTP_350jaar
    • TP >
      • TP 01
      • TP 02
      • TP 03
      • TP 04
      • TP 05
      • TP 06
      • TP 07
      • TP 08
      • TP 09
      • TP 10
      • TP 11
    • E >
      • De korte Ethica >
        • Korte Ethica I
        • Korte Ethica II
        • Korte Ethica III
        • Korte Ethica IV
        • Korte Ethica V
      • Ethica in 259 stellingen >
        • E Stellingen deel 1
        • E Stellingen deel 2
        • E Stellingen deel 3
        • E Stellingen deel 4
        • E Stellingen deel 5
      • Lezend in de Ethica - Overzicht >
        • God of materie?
        • Spinoza’s filosofie dient het leven
        • Ethica I, aanhangsel
      • Ethica handgeleid >
        • E_hgl_1
        • E_hgl_2
        • E_hgl_3
        • E_hgl_4
        • E_hgl_5
        • E_hgl_leestips
    • EP
    • NS - Voorreeden >
      • NS_VR01
      • NS_VR02
      • NS_VR03
      • NS_VR04
      • NS_VR05
      • NS_VR06
      • NS_VR07
      • NS_VR08
      • NS_VR09
      • NS_VR10
      • NS_VR11
      • NS_VR12
      • NS_VR13
      • NS_VR14
      • NS_VR15
      • NS_VR16
      • NS_VR17
      • NS_VR18
      • NS_VR19
      • NS_VR20
      • NS_VR21
      • NS_VR22
      • NS_VR23
      • NS_VR24
      • NS_VR25
      • NS_VR26
      • NS_VR27
      • NS_VR28
      • NS_VR29
      • NS_VR30
      • NS_VR31
      • NS_VR32
      • NS_VR33
      • NS_VR34
      • NS_VR35
      • NS_VR36
      • NS_VR37
      • NS_VR38
      • NS_VR39
      • NS_VR40
      • NS_VR41
      • NS_VR42
      • NS_VR43
  • Filosofie
    • Aan de lezer
    • Filosofische vooronderstellingen
    • Ethica
    • Ordine geometrico demonstrata
    • Metafysica
  • Blog
    • Blogindex
  • Lezen
    • Bibliografie en links
    • De interlineaire Spinoza >
      • ILS_TIE
      • ILS-E
      • ILS-CGLH
  • Bibliofilie
  • Kalender/Contact