<< pagina 9
|
… voor zich beschouwt, wat leidt tot een beter begrip en dat het kwaad kan verhinderen dat wij iets begrijpen. Ook is het een deugd de zaken zuiver verstandelijk en adequaat te begrijpen, en dat handelen vanuit dit begrip niets anders is dan uit deugd handelen. Verder leidt hij hieruit af dat, vermits God het hoogste is wat door de ziel begrepen kan worden, de kennis van God het opperste goed van de ziel en God te kennen de opperste deugd van de ziel is. Hij past verder al ons begeren en handelen, waarvan wij de oorzaak zijn voor zover we God kennen, op de godsdienst toe. Maar de begeerte, die hieruit voortkomt, om naar de rede te leven, noemt hij godsvrucht. Hij noemt de begeerte waardoor de mens die naar de rede leeft, gedreven is de anderen in vriendschap te benaderen, eerlijk, zoals ook datgene van de mensen die naar de rede leven, geprezen wordt. Daarentegen noemt hij dat schandelijk wat strijdig is om vriendschap te verwerven.
Verder toont hij aan dat mensen, voor zover ze naar de rede leven, altijd van nature overeenkomen (te weten voor zover het verstand, de wil, begeerte en andere hartstochten aangaat): dat zij het goede dat ze voor zichzelf nastreven, ook voor andere mensen begeren en des te meer naarmate zij grotere kennis van God hebben. Dat zij, voor zo veel het voor hen mogelijk is, trachten de haat, gramschap, … |
pagina 11 >>
|
§1 Toelichting
Bij deze paragraaf wordt in margine verwezen naar volgende stellingen. Voor toelichting verwijzen we naar:
E 4, 23 DRIE EN TWINTIGSTE VOORSTELLING. De mensch, voor zo veel hy hier door, dat hy soëven matige denkbeelden heeft, bepaalt word tot iets te doen, kan niet volkomentlijk gezegt worden uit deucht te doen, maar alleenlijk voor zo veel hy uit het geen, dat hy verstaat, bepaalt word. (NS, blz. 206)
E 4, 24 VIERENTWINTIGSTE VOORSTELLING. Uit de deucht volkomentlijk te werken is by ons niets anders, dan uit het beleit van de reden te werken, te leven, en zijn wezen te behouden, (deze drie dingen hebben een zelfde betekenis) en dit uit de grontvest van zijn eige nut te zoeken. Uit de deucht volkomentlijk te werken is niets anders. (NS, blz. 206)
E 4, 28 ACHTENTWINTIGSTE VOORSTELLING. De kennis van God is 't opperste goet der ziel, en God te kennen d' opperste deucht van de ziel. (NS, blz. 208)
...of evenmatiglijk te bevatten...: adequaat begrijpen is de dingen (ook het menselijk ‘ding’) begrijpen via de rede (tweede kenwijze) en de intuïtie (derde kenwijze).
Bij deze paragraaf wordt in margine verwezen naar volgende stellingen. Voor toelichting verwijzen we naar:
E 4, 23 DRIE EN TWINTIGSTE VOORSTELLING. De mensch, voor zo veel hy hier door, dat hy soëven matige denkbeelden heeft, bepaalt word tot iets te doen, kan niet volkomentlijk gezegt worden uit deucht te doen, maar alleenlijk voor zo veel hy uit het geen, dat hy verstaat, bepaalt word. (NS, blz. 206)
E 4, 24 VIERENTWINTIGSTE VOORSTELLING. Uit de deucht volkomentlijk te werken is by ons niets anders, dan uit het beleit van de reden te werken, te leven, en zijn wezen te behouden, (deze drie dingen hebben een zelfde betekenis) en dit uit de grontvest van zijn eige nut te zoeken. Uit de deucht volkomentlijk te werken is niets anders. (NS, blz. 206)
E 4, 28 ACHTENTWINTIGSTE VOORSTELLING. De kennis van God is 't opperste goet der ziel, en God te kennen d' opperste deucht van de ziel. (NS, blz. 208)
...of evenmatiglijk te bevatten...: adequaat begrijpen is de dingen (ook het menselijk ‘ding’) begrijpen via de rede (tweede kenwijze) en de intuïtie (derde kenwijze).
§2 Toelichting
Bij deze paragraaf wordt in margine verwezen naar volgende stellingen. Voor toelichting verwijzen we naar:
E4, 35 VIJFENDARTIGSTE VOORSTELLING. Voor zo veel de menschen naar 't beleit van de reden leven, voor zo veel alleenlijk komen zy altijt nootzakelijk in natuur overeen. (NS, blz. 213)
E4, 37 ZEVENENDARTIGSTE VOORSTELLING. Verder, die de deucht volgt, zal ook het goet, dat hy voor zich betracht, voor d' andere menschen begeren, en zo veel te meer, als hy groter kennis van God heeft. (NS, blz.. 216)
E4, 46 ZESENVEERSTIGSTE VOORSTELLING. De geen, die naar 't beleit van de reden leeft, poogt, zo veel als hem mogelijk is, eens anders haat, gramschap, versmading, enz. tot hem, met liefde, of edelmoedigheit daarentegen te vergelden. (NS, blz. 227-228)
…voor zoveel zy naar ‘t beleid van de reden…: leven volgens de rede draagt bij tot maatschappelijke stabiliteit.
De rede is een gemeenschappelijke faculteit die alle mensen met elkaar verbindt. Hoe meer mensen rede als uitgangspunt en basis maken van hun denken en handelen, des te meer en beter kunnen ze met elkaar samenwerken.
…dat zy, zo veel als hen mogelijk is pogen eens anders haat…: dat spoort met het evangelisch ‘bemin uw naaste als uzelf’ en het aanbieden van de ‘andere wang’.
...ook voor d’andere menschen begeren...: de auteur benadrukt hier de nood aan samenwerking tussen alle mensen; conatus en zelfrealisatie kunnen dus niet zo maar op één lijn worden gesteld met egoïsme.
Bij deze paragraaf wordt in margine verwezen naar volgende stellingen. Voor toelichting verwijzen we naar:
E4, 35 VIJFENDARTIGSTE VOORSTELLING. Voor zo veel de menschen naar 't beleit van de reden leven, voor zo veel alleenlijk komen zy altijt nootzakelijk in natuur overeen. (NS, blz. 213)
E4, 37 ZEVENENDARTIGSTE VOORSTELLING. Verder, die de deucht volgt, zal ook het goet, dat hy voor zich betracht, voor d' andere menschen begeren, en zo veel te meer, als hy groter kennis van God heeft. (NS, blz.. 216)
E4, 46 ZESENVEERSTIGSTE VOORSTELLING. De geen, die naar 't beleit van de reden leeft, poogt, zo veel als hem mogelijk is, eens anders haat, gramschap, versmading, enz. tot hem, met liefde, of edelmoedigheit daarentegen te vergelden. (NS, blz. 227-228)
…voor zoveel zy naar ‘t beleid van de reden…: leven volgens de rede draagt bij tot maatschappelijke stabiliteit.
De rede is een gemeenschappelijke faculteit die alle mensen met elkaar verbindt. Hoe meer mensen rede als uitgangspunt en basis maken van hun denken en handelen, des te meer en beter kunnen ze met elkaar samenwerken.
…dat zy, zo veel als hen mogelijk is pogen eens anders haat…: dat spoort met het evangelisch ‘bemin uw naaste als uzelf’ en het aanbieden van de ‘andere wang’.
...ook voor d’andere menschen begeren...: de auteur benadrukt hier de nood aan samenwerking tussen alle mensen; conatus en zelfrealisatie kunnen dus niet zo maar op één lijn worden gesteld met egoïsme.
Voor toelichting bij deze stellingen verwijzen we naar Geschriften, E, Stellingen deel 4
<< pagina 9
|
Titelpagina
|
pagina 11 >>
|
