1   Prout   cogitationes,   rerumque              ideae           ordinantur                et      concatenantur
     Zoals  gedachten       van dingen(en)    ideeën         geordend worden   en      gekoppeld worden
in   Mente,      ita           Corporis                 affectiones,      seu      rerum            imagines,      ad
in   de geest   zoals       van het lichaam   de affecten       of         van dingen  de beelden   (tot)
amussim          ordinantur                      et      concatenantur              in corpore.
nauwkeurig     geordend worden        en     gekoppeld worden      in het lichaam

2  Si    animi                commotionem   seu    affectum     a          causae             externae    cogitatione
    Zo   van de geest   een commotie   of      een  affect  (weg)   van oorzaak   externe      (van) gedachte
amoveamus,        et      aliis                  jungamus           cogitationibus,     tum       Amor
wij verwijderen   en     door andere   wij verbinden    gedachten             dan      liefde
seu     Odium      erga          causam        externam,      ut             et      animi 
of        haat         jegens      de oorzaak  externe           evenals   en     van de geest 
fluctuationes,            quae   ex     his      affectibus    oriuntur,      destruentur.
de schommelingen  die      uit     die      affecten       ontstaan      worden vernietigd

3   Affectus,     qui     passio           est,    desinit     esse       passio,          simulatque
     Het affect   dat     een passie   is        stopt        te zijn    een  passie   samen (en)
ejus           claram     et     distinctam          formamus       ideam.
van haar   heldere   en    onderscheiden   wij vormen    een idee

4  Nulla               est       Corporis                affectio,    cujus          aliquem            clarum
    Geen enkel     is (er)   van het lichaam   affect        waarvan   een of ander    helder
et  distinctum            non    possumus    formare   conceptum.
en  onderscheiden    niet    wij kunnen   vormen   concept

5  Affectus       erga       rem,         quam  simpliciter,   et    non   ut   necessariam,  neque  ut   possibilem,
     Het affect   jegens   een zaak  die      simpelweg   en    niet  als  noodzakelijk    noch   als  mogelijk
neque  ut    contingentem   imaginamur,         caeteris paribus,          omnium     est    maximus. 
noch    als   toevalllig           wordt verbeeld    in het overige gelijk    van alles    is      het sterkste

6  Quatenus    Mens         res        omnes    ut   necessarias    intelligit,   eatenus   majorem   in 
    Voor zover  de geest    zaken   alle         als  noodzakelijk   begrijpt    in zover   grotere      in
affectus     potentiam   habet,   seu    minus     ab       iisdem        patitur.
affecten    macht           heeft     of      minder   door  diezelfden   lijdt

7  Affectus,   qui    ex     ratione   oriuntur    vel     excitantur,                 si     ratio      temporis
    Affecten    die    uit    rede        ontstaan   of      worden opgewekt    zo    maat     van de tijd
habeatur,                    potentiores      sunt     iis,                      qui     ad      res         singulares 
beschouwd wordt    krachtiger         zijn      dan dewelke     die    naar   zaken    particuliere
referentur,   quas     ut      absentes   contemplamur.
verwijzen     die        als    afwezig     wij beschouwen

8   Quo             affectus   aliquis               a        pluribus      causis         simul concurrentibus
     Naarmate   affect      een of ander    door   meerdere  oorzaken    samen lopende 
excitatur,                  eo                 major est.
opgewekt wordt     daardoor    (des te) groter is

9  Affectus,  qui     ad       plures         et     diversas           causas         refertur,     quas    Mens
   Het affect  dat   naar    meerdere   en    verschillende  oorzaken     verwijst      die      de geest
cum   ipso    affectu         simul      contemplatur    minus     noxius         est,
met   zelf      het affect    samen    beschouwd       minder    schadelijk   is
et   minus      per     ipsum         patimur,    et    erga        unamquamque     causam
en  minder    door  (haar)zelf    lijden wij   en   wegens  gelijk welke (en)    oorzaak
minus     afficimur,                            quam    alius                   aeque  magnus affectus,
minder   wij aangedaan worden   dan       van een ander   even    sterk      affect
qui   ad      unam   solam    vel  pauciores   causas       refertur.
dat  naar   een      enkel      of   meerdere   oorzaken   verwijst 

10   Quamdiu   affectibus,        qui    nostrae naturae     sunt    contrarii,            non   conflictamur
       Zolang       door affecten   die    aan onze natuur    zijn      tegengesteld,   wij  niet worden verward
tamdiu      potestatem    habemus      ordinandi            et    concatenandi     Corporis 
zolang       de kracht       wij hebben   om te ordenen   en   te koppelen        van het lichaam
affectiones     secundum   ordinem      ad     intellectum.
de affecten     volgens      de orde       naar  het intellect

11  Quo               imago           aliqua               ad      plures     res         refertur,     eo               frequentior 
     Naarmate    het beeld     een of ander    naar  meer      dingen   verwijst     daardoor    frekwenter
est  seu    saepius     viget,              et    Mentem   magus    occupat.
is     of      vaker        kracht heeft   en   de geest   meer       bezet

12  Rerum                imagines       facilius            imaginibus         quae     ad       res         referuntur 
     Van de dingen  de beelden   makkelijker    door beelden      welke   naar   zaken    verwijzen,
quas    clare      et    distincte             intelligimus,     junguntur                   quam    aliis.
die      helder    en   onderscheiden  wij begrijpen   verbonden worden   dan       door andere

13  Quo              imago          aliqua               pluribus                  aliis          juncta          est, 
      Hoe meer   het beeld    een of ander   met verschillende  andere    verbonden   is
eo                saepius    viget.
hoe meer    vaker       kracht heeft

14  Mens          efficere          potest,   ut      omnes    Corporis                 affectiones,  seu  
      De geest   volbrengen    kan        dat    alle         van het lichaam   de affecten    oftewel
rerum                   imagines        ad    Deo   ideam    referantur.
van de dingen    de beelden    tot   God    de idee  te betrekken

15  Qui    se,    suosque   affectus     clare     et    distincte             intelligit,   Deum  amat,
      Wie   zich   zijn(en)    affecten     helder   en   onderscheiden  begrijpt    God     bemint
et   eo             magis,    quo            se        suosque    affectus    magis   intelligit. 
en daardoor meer      naarmate  zich     zijn(en)      affecten    meer    begrijpt

16  Hic      erga      Deum     Amor     Mentem    maxime       occupare    debet. 
     Deze   jegens   God        liefde     de geest    maximaal    bezetten     moet

17  Deus  expers  est   passsionum,    nec       ullo              Laetitiae              aut   Tristitiae 
     God    vrij        is     van passies     noch     door enig    van blijdschap   of     van droefheid 
affectu    afficitur.  
affect      wordt aangedaan

18  Nemo         potest    Deum    odio        habere.  
     Niemand    kan         God       in haat    hebben

19  Qui    Deum    amat,      conari     non      potest,     ut    Deus    ipsum         contra    amet. 
      Wie  God       bemint    pogen     niet       kan         dat   God      hemzelf      tegen    bemint

20  Hic      erga      Deum   Amor,    neque     Invidiae                  neque      Zelotypiae      affectu
      Deze    jegens   God     liefde     noch        door jaloersheid   noch        naijver             affect
inquinare    potest;     sed       eo              magis     fovetur,                     quo              plures    homines
bezoedelen  kan         maar   daardoor  meer      wordt begunstigd   naarmate    meer     mensen
eodem                Amoris             vinculo    cum   Deo     junctos          imaginamur.
door dezelfde    van de liefde   band        met    God    verbonden     wij inbeelden

21  Mens          nihil    imaginari     potest,   neque       rerum            praeteritarum 
      De geest   niets   verbeelden  kan,        evenmin   van dingen   voorbijgegaan 
recordari,       nisi        durante              Corpore. 
herinneren     tenzij     voortdurende    het lichaam.

22   In    Deo      tamen       datur                     necessario        idea,      quae    hujus   et   illius 
       In    God      evenwel   wordt gegeven   noodzakelijk     idee,       van      dit       en   dat 
Corporis humani                     essentiam    sub       aeternitatis                  specie      exprimit. 
van het menselijk lichaam    de essentie   onder   van de eeuwigheid    blikpunt   uitdrukt

23   Mens humana                non    potest   cum    Corpore          absolute   destrui, 
        De  menselijke geest     niet     kan       met     het lichaam   volledig     vernietigd worden, 
sed       ejus             aliquid    remanet,    quod   aeternum     est. 
maar    van haar    iets          blijft over   dat      eeuwig         is

24   Quo  magis   res singulares           intelligimus,     eo             magis    Deum    intelligimus.  
       Hoe   meer    individuele dingen  wij begrijpen,   daarom   meer     God       wij begrijpen

25  Summus        Mentis             conatus,   summaque   virtus   est   res 
      De hoogste   van de geest   streven    de hoogste   deugd  is     dingen
intelligere    tertio                  cognitionis         genere.  
begrijpen    door derde        van de kennis    de soort. 

26  Quo   Mens         aptior           est   ad    res           tertio             cognitionis 
       Hoe  de geest    geschikter    is     om   dingen   door derde    van kennen 
genere       intelligendum,    eo             magis     cupit,              res        eodem 
de soort    te begrijpen        daarom    meer      hij begeert    zaken    door dezelfde
hoc   cognitionis        genere   intelligere. 
die    van de kennis   soort      te begrijpen.

27  Ex    hoc      tertio                     cognitionis         genere    summa,         quae 
      Uit   deze    (door) de derde    van de kennis    soort      de hoogste    die
dari                          potest,     Mentis               acquiescentia    oritur. 
gegeven worden    kan          van de geest    gemoedsrust     ontstaat.

28  Conatus   seu   Cupiditas       cognoscendi      res          tertio              cognitionis       genere 
       Streven    of     de begeerte   om te kennen   dingen    uit de derde  van de kennis  soort 
oriri          non    potest   ex     primo,        at       quidem     ex    secundo      cognitionis 
ontstaan  niet    kan        uit    de eerste   maar  evenwel   uit   de tweede   van de kennis 
genere. 
soort

29  Quicquid   Mens        sub       specie       aeternitatis           intelligit,   id    ex   eo 
      Wat           de geest   onder   blikpunt    van eeuwigheid   begrijpt    dat  uit  daarom 
non   intelligit,    quod      Corporis                praesentem     actualem     existentiam    concipit,
niet   begrijpt      omdat   van het lichaam   aanwezig        actueel         de existentie  begrijpt 
sed      ex     eo,            quod      Coporis                  essentiam     concipit 
maar   uit    daarom   omdat    van het lichaam   de essentie   hij begrijpt 
sub       specie             aeternitatis.  
onder   het blikpunt    van eeuwigheid

30  Mens        nostra,    quatenus   se      et     Corpus            sub      aeternitatis          specie 
      De geest   onze        in zover     zich   en    het lichaam    onder  van eeuwigheid  blikpunt
cognoscit,   eatenus     Dei               cognitionem    necessario       habet,
kent              in zover     van God     de kennis          noodzakelijk    heeft
scitque     se     in  Deo    esse    et   per    Deum  concipi. 
weet(en)  zich  in  God    te zijn  en  door  God     worden  begrepen

31  Tertium                cognitionis   genus          pendet       a       Mente,       tanquam  
      Van de derde     kennis           de  soort     hangt af    van   de geest    als               
a       formali  causa,              quatenus     Mens         ipsa     aeterna    est.     
van   een formele oorzaak    in zover      de geest    zelf      eeuwig     is
 
32  Quicquid     intelligimus      tertio                   cognitionis         genere,        eo              
      Al wat          we begrijpen   door de derde    van de kennis   de soort      daardoor  
delectamur,     et    quidem        concomitante     idea        Dei             tanquam    causa.            
genieten we    en    zeker ook    samengaand     de idee   van God    als               oorzaak
 
33   Amor         Dei            intellectualis,     qui   ex    tertio        cognitionis         genere     
       De liefde   van God   intellectuele       die   uit    de derde   van de kennis   de soort
oritur,       est    aeternus.
ontstaat    is     eeuwig      
 
34  Mens        non     nisi      durante    Corpore           obnoxia             est    affectibus,
      De geest   niet    tenzij   durende    het lichaam    onderworpen    is      aan affecten         
qui   ad    passiones   referentur.  
die   tot    passies       worden teruggebracht
 
35  Deus   se     ipsum    Amore          intellectuali             infinito       amat.      
      God     zich  zelf        door liefde   van het verstand    oneindig    bemint
 
36  Mentis               Amor         intellectualis          erga       Deum    est     ipse     Dei                 
       Van de geest   de liefde    van het verstand  jegens   God        is       zelf      van God     
Amor,       quo              Deus   se      ipsum   amat,     non    quatenus    infinitus   est,
de liefde   waarmee   God    zich    zelf       bemint    niet    in zover      oneindig   is
sed      quatenus   per     essentiam    humanae Mentis,               sub specie
maar   in zover    door   de essentie   van de menselijke geest   onder oogpunt
aeternitatis                 consideratam,   explicari                   potest,   hoc  est,   Mentis 
van de eeuwigheid   beschouwd       uitgelegd worden   kan        dat is        van de geest
Amor        erga     Deum    intellectualis          pars  est    infiniti amoris,     
de liefde  jegens  God       van het verstand  deel   is      van de oneindige liefde 
quo            Deus   se     ipsum   amat.
waarmee God     zich  zelf        bemint
 
37  Nihil     in      Natura         datur,                   quod     huic         Amori     intellectuali    
      Niets    in      de natuur    wordt gegeven   dat        aan die   intellectuele liefde
sit     contrarium,     sive       quod      ipsum       possit      tollere.   
is      tegengesteld   hetzij     dat         dezelfde    kan         opheffen
 
38  Quo    plures      res             secundo              et     tertio       cognitionis      genere    
      Hoe     meer       een zaak   door tweede      en    derde       kennis              soort    
Mens          intelligit,    eo               minus     ipsa   ab       affectibus  qui   mali    sunt   patitur,
de geest    begrijpt      daardoor   minder  zelf    door    affecten     die   slecht  zijn    lijdt
et    mortem    minus     timet.     
en  de dood    minder    vreest
 
39   Qui    Corpus    ad     plurima                   aptum     habet,     is    Mentem   habet,
       Wie   lichaam   tot    meerdere dingen  geschikt   heeft     die   geest        heeft
cujus          maxima  pars        est    aeterna.    
waarvan   het meeste deel    is      eeuwig
 
40   Quo          unaquaeque   res     plus       perfectionis      habet,   eo               magis   agit  
       Hoe meer gelijk welk      ding   meer     volmaaktheid   heeft     daardoor  meer    werkt
et   minus    patitur   et    contra,           quo  magis   agit,      eo              perfectior    est.     
en  minder  lijdt         en   integendeel   hoe  meer    werkt   daardoor  perfecter      is
 
41  Quamvis    nesciremus,        Mentem    nostram    aeternam    esse,   
      Hoewel      wij niet weten    de geest    onze          eeuwig        te zijn  
Pietatem       tamen,     et    Religionem,   et   absolute   omnia, quae
moraliteit     evenwel   en   religie             en  absoluut   alles     wat
ad  Animositatem     et    Generositatem        referri                      ostendimus
op  manhaftigheid   en    edelmoedigheid    betrekking heeft     (als) wij aantoonden
in     quarta          Parte,     prima                haberemus.       
in     het vierde    deel        (als) eerste       we zullen hebben
 
42  Beatitudo            non    est    virtutis                paemium,        sed        ipsa    virtus:
      Gelukzaligheid    niet    is      van de deugd    de beloning     maar    zelf     de deugd
nec      eadem      gaudemus,      quia      libidines     coercemus,       sed      contra,
noch   hetzelfde  genieten wij    omdat  driften        wij bedwingen  maar  integendeel
quia        eadem     gaudemus,      ideo         libidines    coercere        possumus.                     
omdat   dezelfde   wij genieten   daarom  de driften   bedwingen   kunnen wij                                                                        
 
 
                                                                FINIS