<< pagina 8
|
… uit God voortvloeit, dan schijnt daaruit te volgen dat God ook als de oorzaak van de zonde en van het kwaad beschouwd moet worden. Hierop en op wat daaruit volgt, antwoordt onze schrijver in de twee-, vier- en zesendertigste brieven: behalve dat, wat deze zaak betreft, tussen de bewering dat alles noodzakelijk uit God voortvloeit, en de bewering dat alles door een eeuwig besluit van God bepaald en voorbeschikt is (wat niet alleen veel christenen geloven, maar wat ook door hen als een noodzakelijke waarheid beweerd en verdedigd wordt), in het geheel geen verschil kan zijn.
Behalve de hiervoor vermelde bezwaren, is er ook nog beweerd: dat de schrijver een heel andere regel en wijze van leven volgt en, voor wat het opperste goed van de mensen betreft, iets gans anders stelt dan wat door Christus, onze Zaligmaker en zijn apostelen in de heilige Schrift geleerd en onderwezen wordt. Om dit bezwaar weg te nemen, zal het nodig zijn dat men de mening van onze schrijver aangaande deze zaak toont, en vervolgens bewijst dat die niet verschilt van hetgeen de heer Christus en zijn apostelen ons daarover leren. Onze schrijver heeft het hierover (zoals we eerder al zeiden) in het vierde deel van zijn Ethica. Daar tracht hij in de zes- en zevenentwintigste stellingen aan te tonen dat de ziel, voor zover ze door de rede geleid wordt, alleen dat als nuttig … |
pagina 10 >>
|
§1 Toelichting
(…) in de twee-vier-en zesendertigste brieven (...): het betreft brieven gericht aan de Dordrechtse graanhandelaar Willem van Blijenbergh (1632-1696). In Spinoza, Briefwisseling, Amsterdam, 2002 (3de dr.) te lezen onder nr. 19, 21 en 23.
(…) gantschelijk geen verschil kan wezen (...): Jelles heeft het over ‘voorbeschikking’. Voor zover Jelles hiermee de leer van de predestinatie bedoelt (o.a. verdedigd door Calvijn), en dat lijkt er sterk op gezien hij naar Christenen verwijst, slaat hij de plank mis... Predestinatie is een begrip dat in religieuze context wordt gebruikt en doelt op de voorafgaandelijke, eeuwige en onveranderlijke uitverkiezing door God van wie wel en wie niet uitverkoren is. Predestinatie is niet gelijk te stellen met Spinoza’s opvatting van de causale wetmatigheid van de natuur.
(…) gantschelijk geen verschil kan wezen (...): Jelles heeft het over ‘voorbeschikking’. Voor zover Jelles hiermee de leer van de predestinatie bedoelt (o.a. verdedigd door Calvijn), en dat lijkt er sterk op gezien hij naar Christenen verwijst, slaat hij de plank mis... Predestinatie is een begrip dat in religieuze context wordt gebruikt en doelt op de voorafgaandelijke, eeuwige en onveranderlijke uitverkiezing door God van wie wel en wie niet uitverkoren is. Predestinatie is niet gelijk te stellen met Spinoza’s opvatting van de causale wetmatigheid van de natuur.
§2 Toelichting
(…) dat men ’t gevoelen van onzen Schrijver (…): L. Meyer gebruikt in de O.P. voor ‘gevoelen’ het Latijnse woord ‘sensus’, dat in afgeleide betekenis o.a. ook als ‘gedachtegang’ kan worden begrepen.
(…) en tracht in de zes-en zevenëntwintigste voorstellingen van dit deel (…): L. Meyer citeert in zijn vertaling, cursief gezet, de originele bewoordingen van deze stellingen. Dat doet hij ook voor de stellingen 23 en 24, die in de N.S. in margine vermeld zijn.
(…) zuiver verstandelijk, of evenmatiglijk te bevatten’(…): de dingen moeten juist zijn, of evenmatiglijk/adequaat, zoals L. Meyer dit woord in de O.P. vertaalt.
(…) en tracht in de zes-en zevenëntwintigste voorstellingen van dit deel (…): L. Meyer citeert in zijn vertaling, cursief gezet, de originele bewoordingen van deze stellingen. Dat doet hij ook voor de stellingen 23 en 24, die in de N.S. in margine vermeld zijn.
(…) zuiver verstandelijk, of evenmatiglijk te bevatten’(…): de dingen moeten juist zijn, of evenmatiglijk/adequaat, zoals L. Meyer dit woord in de O.P. vertaalt.
<< pagina 8
|
Titelpagina
|
pagina 10 >>
|
