Romain Rolland, L'Eclair de Spinoza, Aldo Manutius, Pagine d'Arte, 2012, 48 p. (ISBN 9788896529126) In Parijs huist in de Rue de Montmorency op nummer 40 een kleine uitgeverij met de beloftevolle naam Editions Manutius. Die doet de 15de-eeuwse Venetiaanse drukker Aldo Manuzio eer aan door de uitgave van enkele reeksen, die kleine, verzorgde boekjes bevatten, die de titel dragen Le philosophe en Lieux d’ Utopies. In die reeksen worden niet al te omvangrijke teksten gepubliceerd van filosofen uit heden en verleden. Zopas werd in laatst genoemde reeks een nieuw deeltje gepubliceerd met twee teksten van Romain Rolland, Prix Nobel, 1915. De langere tekst gaat over Empédocle, de kortere tekst (14 blz.) draagt als titel L’Eclair de Spinoza. De Spinozatekst is een deel van een essay dat in 1926 in een Bengaalse vertaling verscheen in een Aziatisch tijdschrift en sedertdien nog nauwelijks te vinden was (1). Roger Dadoun, ooit verbonden aan de Université Paris VII en reeksleider van Lieux d’ Utopies, voorzag het boekje ook van een inleiding. Rolland begint zijn verhaal met de mededeling dat hij twee parallelle levens leidde. Dat van de actuele persoon die hij was en 'celle de l’Etre sans visage, sans nom, sans lieu, sans siècle qui est la substance même et le soufle de toute vie'. Vrijwel altijd overwoekert het eerste leven het tweede. Maar zo af en toe krijgt het tweede leven wat zuurstof. Die wordt opgewekt door een éclair. Die wekt dan het 'Gezichtloos Zijn' tot leven. De inleider vermeldt dat Rolland een drietal éclairs beschrijft. De tweede éclair werd hem toegeslingerd door le juif cartésien. Bouquineur Rolland leidde een grijze en eentonige jeugd. Dat zal veranderen wanneer hij in het College Louis le Grand (wat een school!) een extra jaartje studeert om zijn toegangsexamen tot de Ecole Normale voor te bereiden. In de filosofielessen wordt zijn hoofd gek gezeurd met les fantasmagores des Présocratiques. Maar: le chemin naturel de l’ésprit voert hem naar interessantere oorden. Rolland is een bouquineur. Hij vindt een editie van Oeuvres de Spinoza, traduites par Emile Saisset, Charpentier, 1872, 3 vol. Rolland haast zich eraan toe te voegen dat hij geen kritiekloze Benoot-zeloot is: van diens strict rationalisme lust hij geen pap en bovendien vindt hij in Spinoza vele paralogismen. Niettemin, stelt hij: 'il me reste sacré, à l’ égal des Livres Saints pour un qui croit en eux'. Mystiek randje Op een late winternamiddag leest Rolland de eerste definities van de Ethica en zie… er geschiedt warempel een Spinoziaans mirakel: le soleil Blanc de la Substance beschijnt zijn tweede toegedekte leven. Een hoogst individueel moment van zelfherkenning met een mystiek randje: on se lit a travers les livres, zegt Rolland. Zoals gezegd: niet Spinoza de rationalist spreekt hem aan wel Spinoza de realist. Enkele citaten moeten dit te weinig belicht aspect van de filosoof illustreren. In 1926 al stelt hij: 'Q’il est étrange que cet aspect de la grande figure soit recouvert, jusqu’à devenir invisible, par le lourd verbalisme intellectuel des philosophes de profession!' Deze korte tekst is gesteld in hoogdravend en bijwijlen bombastisch Frans dat niet meer van deze tijd is. Als u het mij vraagt: een nogal slappe tekst met als belangrijkste verdienste dat in 1926 Bengaalse lezers enkele flarden Spinoza op hun bord kregen. Wat er ook van weze: Romain Rolland kan worden toegevoegd aan het lijstje van mensen, die touche hadden met Spinoza. ____ (1) De tekst is een deel van een hoofdstuk uit Le voyage Intérieur, Rollands herinneringen. Comments are closed.
|
AuteurWilly Schuermans (...) uitgaande van den gezonden stelregel, dat men zich niet boven SPINOZA verheven moet achten voor en aleer men hem begrepen heeft. Willem Meijer (1903) SKL (Spinoza kring Lier)
Platform voor de studie en de verspreiding van het gedachtegoed van Benedictus Spinoza (1632-1677) Doorzoek de hele blog alfabetisch op titels en persoonsnamen.
Categorieën
Alles
Foutje ontdekt in een blogbericht? Meld het op
[email protected] Mijn andere sites! |