Life sucks. Maar er zijn palliatieven. Sommige filosofie kan troosten. Goede kunst kan dat ook. Wat mij betreft zijn alvast muziekkunst, schilderkunst en dichtkunst werkzame troosters, die al of niet in combinatie met een neutje fine soelaas kunnen brengen. Vooral dan op een donkere herfstdag, zo’n drijfnatte regendag met loden hemel. Karel van de Woestijne (1878-1929) schreef er sombere verzen over in zijn bekende Koorts-deun ’t Is triestig dat het regent in den herfst, Engelsen zijn meesters in het maken van thematische literaire bloemlezingen. Vooral die van de Oxford University Press, waarvan ik er nogal wat heb, zijn exquisite. Ik pluk laatst, op een donkere herfstdag, volgende Oxford editie uit mijn rekken: Chapters into verse, Poetry in English inspired by the Bible, Volume I: Genesis to Malachi (1). In dat fors eerste volume wordt ik op blz. 8 getroffen door volgend regels: Let there be light! Dit gedicht is van de hand van D.H. Lawrence (1885-1930), romanschrijver, toneelauteur, dichter, journalist (2). Het vers van Lawrence werd door de bloemlezers geplaatst bij Genesis 1, 1-3. Zal ik die bijbelverzen even in herinnering brengen? Ik gebruik de bijbelvertaling van André Chouraqui (3). Die vertaalde de hele bijbel, helemaal op zijn eentje, in de taal van Molière. Zijn vertaling brengt de Hebreeuws- en Aramees onkundige lezer dichter bij de brontekst dan gelijk welke andere vertaling. Dichter kan echt niet. ENTETE Elohim créait les ciels et la terre, Ik stel voor de poëtische Genesis-interpretatie van D.H. Lawrence hiermee samen onder de loep te leggen. Eerste strofe If ever there was a beginning: Lawrence twijfelt of er überhaupt wel een begin, een בראשית (b’rēshῑth’) was. Maar, zegt hij, als er dan toch een begin wordt aangenomen, dan weerklonk er zeker geen stem die een werkwoord (יהי , y’hῑ, let there be) en een woord (אור , õr, light) ten gehore bracht. Er was dus helemaal geen יהי אור (y’hῑ õr) - Let there be light. There was no god in it: er was zelfs geen God mee gemoeid… Stem, werkwoord en woord roepen het beeld op van een spreker, van een God. Voor Lawrence was die er niet... Hij schaart zich hier aan de zijde van Spinoza: in zijn metafysica is er geen sprake van een transcendente God... Tweede strofe There was nothing to say: er was helemaal niets dat bij machte was een stem te verheffen om te bevelen: ‘Draai het licht aan!’. Nonsens beweert D.H. Lawrence, bedrog. Schepping van het licht? Een fabeltje, aldus Lawrence. Spinoza knipoogt (bekijk 5 seconden zijn portret op homepage van deze site): hij denkt er net zo over. In de wereld van zijn filosofie is er geen plek voor een schepping door iemand met een toverstokje, uit het niets nog wel. De substantie of de natuur, zo leert Spinoza, is door niemand of niets veroorzaakt: ze was er altijd al en zal er ook altijd blijven... Derde strofe - Who made the sun? Een vraag uit een kindermond. Uit de mond nog wel van de kleinzoon van George Washington. Een vraag die als vanzelf opwelt als er geen licht werd gecreëerd en het verstand nog niet helemaal op volle toeren draait. I made it: ik, George Washington, vertegenwoordiger van de mensheid, ik heb dat verhaaltje verzonnen, het is niet meer dan een ‘mangemaakte mythe’... Ik zie Spinoza alweer instemmend knikken. Hij stel toch ook dat het genesisverhaal puur fantasie is en oeroud bijgeloof. Vierde strofe. All we can honestly imagine: deze strofe bevat het credo van D.H. Lawrence: redelijkerwijs moet je het begin (als het er dan al was...) begrijpen als een incomprehensible plasm of life and creation, als een oerbrij die kookt, bruist, borrelt, schuimt en die dus vol ’leven’ zit. Het is daaruit dat het ‘licht’ opdoemt. Licht, in deze context te begrijpen als alles wat wij mogen zien, horen, voelen, ruiken, smaken. Spinoza’s substantie begrepen als kosmische kookpot... In het verleden hebben bijbelexegeten, spitsvondig als ze zijn, verschillende interpretatietechnieken verzonnen die ze bovenop de originele bijbelteksten monteren. Dat deden ze en doen ze, om teksten waarmee ze worstelen, een eigentijdse betekenis te verlenen of om hun geloofsovertuiging te redden. D.H. Laurence houdt zich aan de letterlijke tekst van het scheppingsverhaal van Genesis 1, 1-3. Op zich toch een mooi verhaal en een van de basismythen die aan de wieg staan van onze Westers beschaving. ___ (1) Chapters into verse, Poetry in English inspired by the Bible, assembled and edited by Robert Atwan & Laurance Wieder, Oxord, 1993. Volume I: Genesis to Malachi Volume II: Gospels to Revelation (2) D.H. geniet ruime bekendheid door zijn roman Lady Chatterly’s lover. De eerste editie van die roman gepubliceerd in 1928 had flink wat ophef en schandaal veroorzaakt. Eerst in 1960 waagde Penguin Books het om een tweede editie op de markt te brengen. Meer dan 30 jaar later alweer schandaal! Er kwam een ‘goedfatsoen-proces’ dat op 2 november van dat jaar met klank werd gewonnen door de uitgeverij. Engelsen vonden het in die dagen nog steeds shocking dat een Lady (upper class) seks had met haar tuinman (lower class) en dat de roman enkele expliciete seksscenes bevatte. Anno 2018 kunnen die zelfs een Vlaamse onderpastoor niet meer inspireren. (3) La Bible, traduite et présentée par André Chouraqui, Desclée de Brouwer, 1989. (4) Let wel: Chouraqui leest en interpreteert in deze verzen het eerste bijbelwoord בראשית (b’rēshῑth’) niet op de traditionele manier ‘In den beginne schiep’..., maar als het eerste woord van de genesis-auteur ‘Hier begint mijn verhaal’(ENTETE in het citaat lees ik als en-tête, hoofd, opschrift). Dan volgt: Elohim (God) schiep etc.. een groot verschil: de schepping is dus (niet noodzakelijk) HET begin... (5) Lawrence alludeert via ‘word’ in deze strofe wellicht op Johannes 1,1 waar God en het woord (logos) vereenzelvigd worden. In Lawrences Sint-James bijbel worden deze Griekse regels van het NT als volgt vertaald: In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God. The same was in the beginning with God. Comments are closed.
|
AuteurWilly Schuermans (...) uitgaande van den gezonden stelregel, dat men zich niet boven SPINOZA verheven moet achten voor en aleer men hem begrepen heeft. Willem Meijer (1903) SKL (Spinoza kring Lier)
Platform voor de studie en de verspreiding van het gedachtegoed van Benedictus Spinoza (1632-1677) Doorzoek de hele blog alfabetisch op titels en persoonsnamen.
Categorieën
Alles
Foutje ontdekt in een blogbericht? Meld het op
[email protected] Mijn andere sites! |